Piše: Redakcija
Žak Sapir, poznati francuski ekonomista saopštio je da je nedavno završeni samit BRIKS zemalja u Kazanju – koje po paritetu kovne moći predstavljaju više od 33 odsto globalnog BDP-a u poređenju sa 29 odsto koje drži grupa vodećih zapadnih zemalja G7 – za rezultat imao tri važne odluke. To su, kako je naveo: institucionalizacija kategorije “partnerskih zemalja” unutar BRIKS-a, stvaranje BRIKS-Clear sistema za olakšavanje razmjene između članica i partnerskih zemalja, te osnivanje BRIKS-ovog (re)osiguravajućeg društva.
“Posljedice ovih odluka biće veoma značajne, ne samo za BRIKS i njihove saradnike nego i za zapadni svijet. Kretanje prema globalnom “dezapadnjačenju” se ubrzava”, kazao je Sapir.
Po njegovim riječima, prisustvo Indonezije, Malezije, Tajlanda i Vijetnama u ovoj kategoriji “partnera” implicira da bi BRIKS, koji je već dominantan u Aziji zahvaljujući članstvu Kine i Indije, mogao postati hegemon u ovoj regiji.
Druga bitna odluka, formiranje „BRIKS Clear-a“ – sistema poravnanja i kliringa za trgovinu unutar saveza i trgovinu između “partnerskih” zemalja – ima za cilj stvaranje alternative SVIFT sistemu, čiji će prioritet biti korištenje nacionalnih valuta kao instrumenata za podmirivanje međunarodnih transakcija. Kliring transakcije odvijaće se putem “stablecoin-a” kojim upravlja BRIKS-ova Nova razvojna banka. Ovaj sistem crpi inspiraciju iz Evropske platne unije (1950.-1957.). Tada su se obračuni transakcija i konačni obračun vršili u dolarima. U BRIKS Clear-u, “stablecoin” će služiti kao obračunska jedinica, a konačno poravnanje obavljat će se u lokalnim valutama.
“Pitanje kliringa je važno jer će trgovina biti multilateralna, između 22 zemlje (9 članica BRIKS-a i 13 zemalja partnera)”, ističe ovaj ekonomista.
Nebojša Popović: Srpska jezička većina je i politička većina
Nezavisnost od dolara
Pošto trgovina zahtijeva usluge osiguranja (i za sam ugovor i za prevoz), standardna procedura toj praksi je i uspostavljanje aktivnosti reosiguranja. S (Re)osiguravajućim društvom BRIKS gradi svoju nezavisnost od zapadnih osiguravajućih društava. Ova mjera će olakšati trgovinu unutar BRIKS-a, kao i trgovinu sa “partnerskim” zemljama i uopšteno sa svakom zemljom koja želi da trguje sa “BRIKS-ovom zonom”.
Sapir naglašava da će BRIKS Clear i (Re)osiguravajuće društvo nužno imati značajne posljedice za strukturu globalne trgovine i međunarodnu upotrebu dolara i eura.
“Posljedice za strukturu globalne trgovine mogu se podijeliti u dvije kategorije. Prva uključuje preusmjeravanje trgovinskih tokova zbog preferencijalnih uslova za trgovinu unutar zemalja BRIKS-a i između BRIKS-ovih partnera. Gubitak izvoza za “ne-BRIKS” i zapadne zemlje iznosit će 5-7 posto volumena za zapadne zemlje. Iako ova brojka nije značajna, udio bi mogao uveliko varirati od zemlje do zemlje i za neke imati destabilišuće posledice. Druga, neposrednija posledica leži u gubitku poslova zapadnih društava za osiguranje i reosiguranje specijalozovanih za trgovinsko osiguranje, koji će nužno biti značajan. Monetarne posljedice masovnog i relativno brzog procesa dedolarizacije – iako izraz “dedolarizacija” odbijaju dvije zemlje BRIKS-a (Indija i Brazil) koje uprkos tome odobravaju i podržavaju BRIKS Clear sistem – biće značajne”, predviđa francuski ekonomista.
Trgovina unutar BRIKS-a i ona s partnerskim zemljama sada predstavlja 35-40 odsto globalne trgovine. Iako se dio nje već odvija u lokalnim valutama, čini se vrlo malo vjerojatnim da taj udio premašuje 20 odsto trgovine unutar BRIKS-a i trgovine s partnerskim zemljama. To znači da bi se 28-32 posto globalne trgovine, koja se trenutno odvija u dolarima i eurima, postupno moglo transformisati unutar okvira BRIKS Clear u trgovinu nezavisnu od dolara i eura, prognozira Sapir.
Masovna prodaja obveznica
Potencijalno bi “dedolarizovani” udio kroz BRIKS Clear u sljedećih pet godina iznosio između 70-80 posto, što bi predstavljalo između 19,5 i 25,5 posto globalne trgovine.
Mehanički, udio dolara u međunarodnim transakcijama smanjio bi se u skladu s tim, predviđa ovaj ekonomista.
“Ako procijenimo da udio valute u rezervama Centralne banke grubo odražava korištenje tih valuta u trgovini, udio dolara mogao bi pasti s 58 posto sadašnjih ukupnih globalnih rezervi na oko 35-40 posto. Udio eura bi bio mnogo manje pogođen jer se euro trenutno uglavnom koristi u trgovini unutar EU i sa neposrednim partnerima EU gdje je, osim Turske, uticaj trgovine sa ‘zonom BRIKS’-a na niskom nivou. Međutim, taj uticaj ne bi bio ograničen samo na nagli pad dolara i porast ‘drugih valuta’, jer se iznosi u dolarima koje drže centralne banke, drže u obliku američkih državnih obveznica“, kaže Sapir.
Pad s 58% na 34%-39% u rezervama centralnih banaka američkog dolara, kako dalje dodaje, implicirao bi masovnu prodaju obveznica državnog trezora(SAD), što bi uzrokovalo kolaps javnog tržišta obveznica i značajne poteškoće za američko ministarstvo finansija prilikom refinansiranja duga Sjedinjenih Država. Stoga se može smatrati da će implementacija BRIKS Clear sistema imati značajne implikacije na stabilnost globalnog monetarnog sistema, preciznije na onaj „zapadni“ dio globalnog monetarnog sistema.”, poentira Sapir.
