Piše: Redakcija
Tekst koji slijedi objavljen je u beogradskoj Politici 16. marta 1937. godine. Dignitet i pijetet, čijim tonovima odišu njegove rečenice, čitaoca navode da se zapita zbog čega je pisac smatrao da treba naglasiti svoje poštovanje za tvorca jednog drakonskog, ali i vizionarskog, zakona protiv korupcije. Odgovor na to pitanje leži na ostalim stranicama tog broja Politike, koje donose mnoge vijesti i članke o korupcijskim aferama što su potresale Kraljevinu Jugoslaviju.
Sa propašću kraljevine, na njeno mjesto stigla je socijalistička Jugoslavija. Ona je sa sobom donijela mnoge promjene ne samo u političkim, već i u društvenim i ekonomskim odnosima, ali korupciju nije uspjela iskorijeniti, uprkos činjenici da je svoj život započela kao rigidna policijska država. U jednopartijskoj državi pod teretom ideološkog monopola pitanje korupcije bilo je potčinjeno pitanju političke podobnosti i zato je korupcija iz svojih bitaka često izlazila kao pobjednik, a na kraju je dobila svoj rat protiv te države i njenog društva, koji su se neugodno često zaklinjali na svoju odlučnost u borbi protiv tog zla.
No u današnjoj Srbiji, ali i u susjednim državama, teško da bi se neki medij sa ambicijom da u javnom prostoru barem djelomično bude ono što je nekad bila Politika usudio da objavi članak u kom se iskazuje poštovanje za čovjeka koji je donio zakon protiv korupcije i koji je taj zakon sprovodio. Takva podsjećanja i takvo poštovanje jednostavno se ne uklapaju u agende današnjih političkih elita. Bavljenje davno kolokviranim istorijskim tragedijama neupredivo je komotnije i oportunije, pa i lukrativnije od bavljenja pitanjem koje je tragedija danas živućeg društva i koje to društvo razara od korijena do vrha.
A sada, evo i najavljenog teksta iz Politike od prije 87 godina:
LAŽNI GROB MUSTAFA-PAŠE
Otvaranjem groba utvrđeno je da u beogradskom Gradu počivaju kosti čoveka koji je doneo najstroži zakon protiv korupcije
Svako ko se uhvati u korupciji kažnjava se smrću
Teška hrastova vrata na turbetu Mustafa-paše, u Gornjem gradu, koja se više od jednog stoleća nisu otvarala, bila su juče, celo pre podne širom otvorena. Pred njima, stojala je masa šetača koje je toplo prolećno sunce bilo izmamilo na gradske bedeme.
Svako je hteo da vidi šta se to dešava unutra, u starom turskom turbetu s okovanim vratima i obojenim, neprovidnim prozorima, zaštićenim gvozdenim rešetkama, uzidanim u bele velike kamene kocke od kojih je, tu, usred grada, još pre skoro jednog i po veka, podignuto Mustafino turbe.
Mnogi od tih šetača znali su, kao uostalom što znaju i svi stari Beograđani, da se ova vrata nisu nikada otvarala. Niko, više od jednog stoleća, nije hteo da naruši tišinu u kojoj počivaju zemni ostaci Mustafa paše, koga su neki Srbi zvali Kara Mustafa – „Srpska majka“, zbog toga što je, uistinu bio dobar kao majka prema porobljenim Srbima…
Jedino, istoričari poslednjih godina dokazivali su na osnovu pronađenih dokumenata, da u gornjogradskom turbetu, jedinom u celoj staroj beogradskoj tvrđavi, ne počivaju kosti Mustafa paše, već kosti jednog drugog turskog paše, nekada veoma znamenitog, a pored njega i kosti negadašnjeg beogradskog velikog vezira. Nadležni se, međutim, nisu žurili da utvrde je li tačno tvrđenje istoričara. Odlagalo se neprestano, sve do juče, kada je Uprava našeg vojnog muzeja donela odluku da otvori i staro Kara-Mustafino turbe i oba groba u njemu.
I tako su, juče, prvi put, posle tolikih prohujalih godina ponovo otvorena vrata na turbetu.
Stručni radnici pod nadzorom samog upravnika vojnog muzeja generala g. Vukovića, pažljivo su otvorili i oba groba.
Pod pločnikom od cigala našli su, jedan do drugog, opet od cigala dva dobro očuvana groba. U prvom trebalo bi da se nalazi kostur Kara Mustafe, a u drugom kosti beogradskog vezira Selim paše Tepedenlije, sina čuvenog Sultanovog odmetnika Ali paše Tepedenlije. Međutim, čim se počelo s kopanjem pokazalo se da su u pravu naši istoričari, koji su tvrdili da u turbetu ne leže zemni ostaci Kara Mustafe. Nađen je zapis, koji je odmah preveden i koji je jasno pokazao da je Mustafa paša opravio ovo turbe i u njemu sahranio Damad Šehid Ali pašu, još za svog života.
Kostur je bio neverovatno dobro očuvan. Ležao je pod jednom isto tako dobro očuvanom hrastovom daskom. Na lobanji su bili svi zubi, svi do jednog. U susednom grobu nađene su kosti, isto tako dobro očuvane, beogradskog velikog vezira.
S ovim zapisom nije bilo teško utvrditi ni sve ostalo što je u vezi s nekada znamenitim Damad Šehid Ali pašom, za čije se kosti sve do juče verovalo da su Kara Mustafine.
Muzej je odmah pribavio i sve istoriske dokumente. Oni su vrlo zanimljivi.
Po njima, Damad Šehid Ali paša bio je čuveni osvajač Moreje. Ali pored toga, Šehid paša je bio još po mečem vrlo čuven u Turskoj, pre skoro puna dva veka. On je prvi doneo zakon protiv korupcije u Turskoj i zbog toga je bio smatran kao strah i trepet. Taj zakon, koji je imao neverovatno drakonske propise, naročito za korumpirane službenike, napravio je za nekoliko dana red u Turskoj, ali samo za kratko vreme, jer ubrzo posle njegove prve primene, posle prvih glava koje su odletele korupcionašima, po ovom zakonu koji je Ali paša sam napisao, sultan je poslao osvajača Moreje pod Beč protiv Austrijanaca. Međutim, pod Petrovaradinom, Damad Šehid Ali paša teško je ranjen u borbi i prenesen je u Beograd gdje ubrzo zatim umro.
Mustafa paša sahranio ga je tada u turbetu, koje je restaurirao sam, i sve do juče, punih sto četrdeset godina, ležale su tu u miru kosti najvećeg reorganizatora Turske i prvog zakonodavca protiv korupcije.
I slučaj i istorija hteli su tako, da zemni ostaci ovog velikog reformatora jednog ogromnog carstva počivaju baš u Beogradu.
Jučerašnjem otkopavanju grobova prisustvovao je i beogradski imam. General g. Vuković sporazumeo se s njim da se kosti Šehid Ali paše smeste u jednu limenu kutiju i da se opet polože u isti grob u turbetu koji će sada vojni muzej opraviti i iznutra, i učiniti ga pristupačnim publici, kad, idućeg meseca, bude dozvoljen pristup i u vojni muzej u Gornjem gradu.
Za današnje generacije, kad budu počele da defiluju kroz staro gornjogradsko turbe, biće nesumnjivo zanimljivo što će moći da vide grob čoveka koji je skoro pre dva stoleća napisao zakon po kome se kažnjavao smrću onaj ko se uhvati u korupciji…
Grob Damad Šahid Ali paše biće opravljen za desetak dana, a onda će zemni ostaci biti položeni u limenu kutiju i ponovo sahranjeni. Iznutra, svodovi turbeta biće obojeni plavom bojom, po običaju Islama, a jedna metalna plaketa objašnjavaće pored nadgrobnog spomenika, da tu počivaju kosti jednog od najvećih vojskovođa i najznamenitijeg zakonodavca negdašnjeg otomanskog carstva…
