Piše: Nebojša Popović
„Prije 25 godina NATO je flagrantno bombardovao ambadsadu Kine u Saveznoj Republici Jugoslaviji, ubivši 3 kineska novinara, i to Šao Junhuan, Sju Singhu i njegova supruga Džu Jing. Ovo nikada ne smijemo zaboraviti. Kineski narod cijeni mir, ali nikada neće dozvoliti da se ponovi istorijska tragedija. Prijateljstvo Kine i Srbije, koje je natopljeno zajedničkom prolivenom krvlju dva naroda, postalo je zajedničko sjećanje dva naroda i ohrabriće obe strane da zajedno krenu krupnim koracima naprijed“, stoji u autorskom tekstu kineskog predsjednika Si Đinpinga, koji je napisan uoči posjete Srbiji.
U pomenutom tekstu kineskog predsjednika, sintagma – „čelično prijateljstvo“ između Srbije i Kine pomenuta je čak 4 puta. O posjeti prvog čovjeka Kine Evropi nakon 5 godina izvještavaju svi najznačajniji svjetski mediji. Zapad je u čudu. Britanski „Ekonomist“ ističe da je „populacija u Srbiji manja od trećine Pekinga“:
„Razmjena Kine sa ovom balkanskom zemljom je manja od četrdesetine kineske razmjene sa Njemačkom. Za kineskog predsjednika, ipak, Srbija je važna“ – zajedljivo konstatuje „Ekonomist“. Istovremeno, agencija Blumberg primjećuje da kineske milijarde pomažu Siju da zadobije korisne prijateje u Istočnoj Evropi…
Nezadovoljstvo Zapada
Izvjestilac u Bundestagu za Balkan, Tomas Haker, smatra da je „groteskno kako Srbija postavlja crveni tepih kineskom predsjedniku Si Đinpingu“. Ovaj čisti PR šou prepoznaje realnost i krši zajedničku spoljnu i bezbjednosnu politiku EU, na koju se Srbija formalno obavezala“, saopštava njemački poslanik.
Sijevom posjetom Srbiji nijesu zadovoljni ni Amerikanci. Odlazeći zamjenik pomoćnika državnog sekretara SAD za Evropu i Evroaziju, Gabrijel Eskobar, kaže da posjeta kineskog predsjednika samo povećava tenzije između Srbije i Zapada. Posebno mu smeta što posjeta Sija Beogradu pada na 25. godišnjicu NATO bombardovanja Ambasade Kine.
„SAD su kazale da je bombardovanje kineske ambasade bilo greška. Izvinili smo se, vjerujem da smo platili odštetu porodicama. Mislim da je trenutak koji je odabran za posjetu nesrećan, ali namjeran“, navodi Eskobar. Upravo se možda u tom detalju, a diplomatija i jeste sva u simbolici i detaljima, najvjerovatnije krije i odgovor na pitanje zašto je Pekingu Srbija važna? Odgovor je u autorkom tekstu dao lično predsjenik Si – kinesko-srpsko prijateljstvo je „natopljen zajedničkom krvlju“. A istorija uči da je ta veza često jača od bilo koje druge.
Kineska ponuda Srbiji
Kao što to uvijek biva – u geopolitici ne postoji vakum. Prostor koji propusti da popuni jedna velika sila neminovno će popuniti ona druga. U slučaju Srbije stvari su čak bolno jednostavne. Ponuda Zapada Beogradu je da se odrekne dijela svoje teritorije, te da Srbi budu proglašeni za genocidni element na Balkanu u zamjenu za apstrakni evropski put. U odnosu na perspektivu koju nudi Peking – to je dilema koja zapravo to i nije.
Sa duge strane, predsjedni Si je vrlo konkretan, i on Beogradu nudi ne čak više ni „strateško partnerstvo“ već da Srbija bude prva država u Evropi sa kojom će Kina izgraditi – „zajednicu sa zajedničkom budućnošću“.
U praksi to znači Sporazum o slobodnoj trgovini sa Kinom od 1. jula, za koji predsjednik Vučić kaže da će omogućiti Srbiji da za 5 do 10 godina na kineskom tržištu proda 95% od svega što se proizvede u Srbiji. Nadalje, tu je razmjena u oblastima na poljima kao što su inovacije, IT i vještačka inteligencija, električni automobili, energetika, infrastuktura, turizam, te odlazak 300 studenata i 50 srpskih naučnika u Kinu na usavršavanje… i možda što je u ovom trenutku i najvažnije, „čvrsta podrška Srbiji po svim pitanjima koja se pokreću u UN“.
Posjeta kineskog predsjednika Srbiji bila je spektakularna, i ona se od strane evroatlanske zajednice u real-političkom smislu teško može doživljavati drugačije sem kao prst u oko Zapadu. Za zapadne prijestonice ona je takođe i opasan presedan. Jer kao što je nekad Jugoslavija nakon istorijskog – „ne“ Staljinu bila opasan i primamljiv primjer za sve članice Istočnog bloka, koji će konačno dovesti i do američke politike Otvorenih varata i usponu Kine koja je naposletku kao komunistička zemlja okrenula leđa SSSR-u, potencijalno isti takav neprjatan primjer po Zapad danas bi mogla da predstavlja i Srbija pozicionirana i okružena morem evroatlanskog svijeta.
