Piše: Ranko Rajković
Slučajevi seksualnog uznemiravanja i posledice koje proizvode nijesu nepoznate modernom društvu. Dočaravaju ih Holivudski filmovi sa intrigantnim radnjama, ubedljivim glumcima i glumcima. O seksualnom uznemiravanju mogli smo ponešto naučiti i iz televizijskih emisija čiji su učesnici psiholozi, vaspitači, socijalni radnici, pravnici, policajci, NVO organizacije, srodnici oštećenih osoba i same oštećene osobe. I novinski tekstovi iz regiona su nas povremeno obavještavali o raznim vrstama seksualnog uznemiravanja i ponižavanja.
Da li nas je slučaj u Podgoričkoj gimnaziji zatekao nespremne ili smo se pokazali izuzetno spremnim da sa ovim kao i mnogim drugim slučajevima odmah zaplovimo u političke vode.
Razmotrimo okolnosti. Akteri slučaja su četiri osobe.
Radoman Čečović profesor književnosti u podgoričkoj gimnaziji koji je eksplicitnim i vulgarnim telefonskim porukama seksualno uznemiravao bivšu učenicu škole i za to bio neadekvatno kažnjen od strane direktorice škole. Javnost je profesora Čečovića označila kao seksualnog predatora.
Sara Vujisić bivša učenica gimnazije koja je od profesora dobijala nepristojne ponude. Javnost je doživljava kao žrtvu seksualnog predatora.
Zoja Bojanić Lalović bivša direktorka gimnazije koja je profesora Radomana Čečovića dva dana prije parlamentarnih izbora preuzela bez ikakvih preporuka iz srednje škole nižeg ranga, dovela ga u glavni grad i i obezbijedila mu stalni radni odnos na neodređeno vrijeme u renomiranoj ustanovi kakva je podgorička gimnazija.
Biljana Vučurović sadašnja direktorka gimnazije koja je prije tri godine trebala da riješi slučaj nastao u doba stare direktorice Zoje Bojanić Lalović i zadovolji pravdu u interesu zaštite učenika i školstva uopšte.
Interesantno je da su Radoman Čečović, Biljana Vučurović i Zoja Bojanić Lalović po struci profesori književnosti.
Zanimljivo je da se slučaj seksualnog uznemiravanja učenice od strane profesora dogodio u doba direktorovanja Zoje Bojanić Lalović a da se rešavanje slučaja poklopilo sa samim početkom direktorovanja Biljane Vučurović.
U ocjeni profesora Radomana Čečovića kao verbalnog nasilnika i seksualnog predatora i učenice Sare Vujisić kao njegove žrtve javnost je takoreći jedinstvena.
U ocjeni radnji dvije direktorice gimnazije prema profesoru Radomanu Čečoviću javnost je duboko podijeljena. Jedan dio javnosti traži da se preispita pozadina dovođenja profesora Radomana Čečovića u podgoričku gimnaziju, preispitaju preporuke i otkriju putevi njegovog zapošljavanja. Drugi dio javnosti ekspresno je organizovao protest protiv sadašnje direktorice i kolektiva gimnazije. Protestu se pridružio opozicioni DPS motivisan činjenicom da je sadašnja direktorica gimnazije supruga visokopozicioniranog političara iz njima suprostavljene partije. Ne manje važno je i to da bivša direktorica gimnazije Zoja Bojanić Lalović je aktivni poslanik DPS-a u Skupštini Crne Gore. Politički je podmuklo i bezobzirno u slučaju koji se desio u doba promjene vlasti napadati novu direktoricu gimnazije jer je srpkinja i žena srpskog političara a štititi staru direktoricu jer je crnogorka zadužena da dovodi crnogorske partijske kadrove u sistem obrazovanja.
Nažalost ono što pada u oči za ovaj slučaj i što se potvrđuje povodom raznih anomalija u našem društvu je da se iz svega prvo i permanentno pokušava izvući politički profit. Jasno je da se takvim postupcima (organizovanje protesta ispred gimnazije, saopštenja političkih partija itd.) sve brutalnije srozavaju i obesmišljavaju državne institucije. Zahvaljujući uplivu političkog faktora u ovaj slučaj najveća žrtva postaje podgorička gimnazija zajedno sa svim svojim učenicima i nastavničkim kolektivom. Ne zaboravimo da Podgorička gimnazija predstavlja kako najveću tako i jednu od najstarijih i najuglednijih gimnazija u Crnoj Gori.
Na gimnaziju je sa raznih strana krenula medijska hajka i politička eksploatacija slučaja. Tokom organizovanih konferencija za štampu, novinskih izvještaja, protesta ispred podgoričke gimnazije dominirali su politički zahtjevi i poruke.
Prije organizacije bilo kakvog javnog protesta moralo se povesti računa o ljudskim pravima svake od četiri navedene osobe. Umjesto toga krenulo se sa javnim linčom institucije i njene sadašnje direktorke.
Kakva je pravna veza između postupaka profesora Radomana Čečovića (seksualnog predatora kako ga imenuju mediji) i njegove žrtve Sare Vujisić bivše učenice podgoričke gimnazije čiju je ličnost svojim porukama duboko uznemirio i povrijedio. Da li se u toj pravnoj interakciji slučaj može posmatrati i procenjivati kroz odnos dva punoljetna bića. Mogu li oni kao akteri posleponoćnih dopisivanja svoja učešća u nemilom događaju riješiti u okviru svojih prava i po zakonima koji važe za punoljetne osobe. Da li je institucionalno učešće podgoričke gimnazije neophodno i presudno za rešavanje slučaja seksualnog uznemiravanja čiji su akteri punoljetne osobe. Ne zaboravimo da se Gimnazija oprašta sa svojim generacijama svake školske godine u maju mjesecu kada se završi matura, kada đaci i profesori zajedno proslave kraj školovanja na svečanom balu, fotografišu se za lične albume i godišnjak škole.
Kakve su pravne obaveze bivše i sadašnje direktorice gimnazije u odnosu na događaj imajući u vidu vrijeme njegovog dešavanja, prijavu učenice, sadržaje dopisivanja sa profesorom i status vaspitne institucije za čiji rad su bile odgovorne obije direktorice.
Ovo su dosta složena pitanja koja neminovno moraju uključiti kako ljudska prava sve četiri osobe tako i pravnu pomoć koju im treba obezbijediti tokom punog rasvetljavanja slučaja pred nadležnim organima i javnošću.
Treba li profesora Radomana Čečovića bespogovorno osuditi bez podnošenja validne prijave protiv njega, saslušanja oštećene, davanja izjave verbalnog napasnika u policiji uz prisustvo advokata?
Treba li Sari Vujisić bespogovorno vjerovati i predstaviti je kao žrtvu bez njenog podnošenja prijave policiji, ispitivanja i uzimanja izjave na okolnosti događaja uz prisustvo advokata?
Može li se zaobići bivša direktorica gimnazije Zoja Bojanić Lalović koja je založila svoj lični autoritet, tradiciju i ugled podgoričke gimnazije kada je u netransparentnom postupku dva dana pred parlamentarne izbore za vaspitača Podgoričkim gimnazijalcima nametnula ličnost profila Radomana Čečovića.
Treba li sve svaliti na sadašnju direktoricu gimnazije Biljanu Vučurović, ekspresno je smijeniti bez prethodnog učešća nadležnih institucija i vođenja odgovarajućeg postupka za eventualnu povredu radne obaveze?
Tvrdim da ne treba iz prostog razloga što bi se takvim postupcima prekršila osnovna ljudska prava i Radomanu Čečoviću i Sari Vujisić i Zoji Bojanić Lalović i Biljani Vučurović. Istovremeno javnosti bi se uskratilo viđenje pune slike predmetnog događaja.
Zbog načina postupanja u ovom slučaju možemo imati dalekosežne posledice na obrazovni sistem u Crnoj Gori. Neke od posledica moguće da bi u budućnosti dovele do potrebe formiranja školi na nacionalnoj osnovi, u kojima bi đaci i profesori pripadali istom nacionu, istoj tradiciji, imali isti kulturni identitet, govorili istim jezikom, vodili sopstvene kadrovske politike, angažovali svoje psihologe, advokate, timove socijalne podrške, odgovarali za svoje đake i svoje nastavno osoblje.
Crnogorske specifičnosti na to upućuju počev od ekspresno organizovanog protesta ispred gimnazije uz učešće poslanika iz poslaničkih klubova, pa do preispitivanja partijske kadrovske politike u ukupnom školsko-obrazovnom sistemu počev od Vladinih Ministarstava, inspekcija pa sve do kadrova u školama i na fakultetima. Vidimo da se u Crnoj Gori ne bira ni povod, ni način, ni mjesto za političke obračune i da su političke strukture zatrovale, podijelile i unizile školsko obrazovni sistem.
Da bi se u budućnosti izbjegla opasna politička sukobljavanja na školsko obrazovnom planu vredi razmišljati o prilagođavanju školstva crnogorskom društvenom kontekstu. Druga mogućnost je da se izuzmu sirove političke intervencije i nadzor nad školsko-obrazovnim sistemom što je u datim uslovima nemoguć zadatak.
