„Postoje narodi koji to preziru, pravci u umjetnosti koji to preziru, ali se ipak zna da prava kultura, ako hoćemo da idemo u vječnost kao umjetnici ili da vaskrsnemo, mora da pođe od Svete tajne“, govorio je veliki srpski arhitekta prof. dr Predrag Peđa Ristić koji je svom rodu ostavio veliko i svijetlo zavještanje u više od 150 hramova.
Doajen srpske arhitekture prof. dr Predrag Peđa Ristić koji je 5. avgusta 2019. godine usnio u Gospodu u 88. godini, ostaće upamćen kao najveći neimar pravoslavnih hramova našeg vremena na prostorima gdje živi naš narod. Pored mnogih crkava prof. dr Ristić sebe je ugradio u bisere savremene crkvene arhitekture kod nas: Saborni hram Hristovog Vaskrsenja u Podgorici i Saborni hram Svetog Jovana Vladimira u Baru.
Nosilac je Ordena Svetoga Save II reda i mnogobrojnih nagrada i priznanja. Za izgradnju svetinja u Crnoj Gori odlikovan je Zlatnim likom Svetog Mitropolita Petra II Petrovića Njegoša (2013) i ordenom Svetog Jovana Vladimira (2016).
Uručujući Ristiću visoko odlikovanje Zlatnik lik Lovćenskog Tajnovidca, Njegovo visokopreosveštenstvo Arhiepiskop cetinjski Mitropolit crnogorsko-primorski g. Amfilohije je, na svečanosti upriličenoj oktobra 2013. u novoosveštanom podgoričkom Sabornom hramu, rekao da se Sabornim hramom Hristovog Vaskrsenja, Podgorica upisala u Božije gradove u Evropi.
„Jedan od najzaslužnijih za ljepotu ovoga hrama, za njegovo znamenje, jeste dr Peđa Ristić, koji je njegov glavni neimar. On je, mirne duše mogu da kažem, nadahnut Duhom Svetim, a ne samo svojim obrazovanjem, projektovao ovaj hram. Sa tog razloga dodjeljuje se Zlatni lik Petra II Petrovića Njegoša arhitekti dr Peđi Ristiću, bogonadahnutom neimaru Hrama Hristovog Vaskrsenja, ozarenom viđenjem tajne svesvetija Lovćenskog Tajnovidca“, rekao je tada Mitropolit Amfilohije.
Vladika je rekao da je hram u Podgorici kruna Ristićevog životnog djela zajedno sa Hramom Svetog Jovana Vladimira u Baru.
„Ja ovdje osjećam punoću, punoću svih svojih predaka i punoću svih svojih potomaka na svom tlu, na svom korijenu“, kazao je prof. dr Predrag Peđa Ristić te 2013. godine.
Uz odlikovanje, Arhiepiskop cetinjski Amfilohije je Ristiću poklonio i repliku čuvenog Podgoričkog diskosa iz četvrtog vijeka čiji se original čuva u sanktpeterburškom Ermitažu.
Gostujući u emisiji Duhovni portret TV Hram, arhitekta Ristić je istakao da je Hram Hristovog Vaskrsenja u Podgorici nazidan tamo gdje su Mitropolit crnogorsko-primorski g. Amfilohije, geodeta Mitar Čvorović i on osjećali da treba da bude crkva. To je nazvao „civilizacijskim udarom“. Ispostavilo se da je ruski diplomata, oko 1852. godine, na tom mjestu gdje je podignut hram iskopao ranohrišćansku crkvu u kojoj su sačuvani sasudi među kojima i Podgorički diskos čiju je repliku kao nagradu dobio u Podgorici.
„Postoje narodi koji to preziru, pravci u slikarstvu koji to preziru, ali se ipak zna da prava kultura, ako hoćemo da idemo u vječnost kao umjetnici ili da vaskrsnemo, mora da pođe od Svete tajne.“
Govoreći o Kosovo i Metohiju profesoru Goranu Radenkoviću u emisiji Duhovni portret, Predrag Ristić je kazao da smo našu zavjetnu zemlju na neki način privremeno fizički izgubili, ali duhovno nikada:
„Ostaje naš duhovni prostor i u cijelom tom prostoru crkva treba da se zida na najvećem groblju radi vaskrsenja.“
Govorio je brat naš Predrag da mu je crkva u Prebilovcima draga jer je išao stopama Svetoga Save koji je znao da je civilizacijski centar u Jerusalimu.
„Crkva Hristovog groba je pravljena radi vaskrsenja i ja se nadam da će u Prebilovcima da se upali blagodatni plamen koji se pali samo u pravoslavlju.“
Hram Vaskrsenja Hristovog u Prebilovcima je urađen po uzoru na Crkvu Hristovog groba u Jerusalimu, koja je simbol vaskrsenja i simbol života.
Evocirajući uspomene tokom izgradnje Hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, prof. dr Predrag Peđa Ristić je ispričao pred televizijskim auditorijumom da je imao priliku da razgovara sa bogoslovima koji su se vratili iz Svete zemlje: „Puni utisaka govorili su da sada znaju zbog čega su pravoslavni i gdje se pali blagodatni oganj – jer prvo mjesto do Hristovog groba gdje se pali blagodatni plamen su pravoslavni. Tako je i sa na našim crkvama koje gradimo na grobovima vaskrsenja“.
Vječnaja pamjat bratu našem Predragu Ristiću!
O nemjerljivom doprinosu Peđe Ristića razvoju crkvene arhitekture poslednjih decenija u Crnoj Gori, za Radio Svetigoru govorio je publicista Jovan Markuš: Sjećanje na Predraga Ristića
Duhovni portret Peđe Ristića; Autor i voditelj: prof. Goran Radenković; Proizvodnja: Televizija Hram: Duhovni portret Peđe Ristić; Duhovni portret Peđe Ristića
+++
Predrag Peđa Ristić (1931-2019)
Poznati srpski arhitekta i profesor na Akademiji SPC za umetnost i konzervaciju Predrag Peđa Ristić upokojio se 5. avgusta 2019. g. u 88. godini posle duže bolesti.
Predrag Ristić je rođen u Beogradu 17. januara 1931. godine i kršten u Crkvi Svetog Petra i Pavla u Topčideru 1. februara iste godine. Otac mašinski inženjer Petar je rođen u Jagodini, poreklom iz Hercegovine, i Marija Tabaković rođena u Aradu, poreklom iz Bileća, po čijoj lozi je četvrta generacija diplomiranih arhitekata). Deda po majci mu je arhitekta Milan Tabaković, a ujak slikar i akademik Ivan Tabaković.
Iza sebe je ostavio troje dece i dvojicu unuka. Sin Sava je arhitekta.
Osnovnu nemačko-srpsku školu završio je 1941. godine a gimnaziju kralja Aleksandra I 1949. godine.
Diplomirao 1956. godine na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu sa ocenom 10 sa projektom Saborne crkve i sopstvenom teorijom akustike, zasnovanoj na matematičkoj teoriji skupova.
Predrag Ristić: Zidanje Hrama je otvaranje vrata Carstva nebeskog
Doktorirao sa najvećom mogućom ocenom na Univerzitetu u Gracu 1980. sa tezom „Rekonstrukcije preistorijske arhitekture Lepenskog vira“. Doktorat je nostrifikovan na Beogradskom univerzitetu. Državni ispit je položio 1979. godine.
Predrag Ristić će ostati upamćen po projektima crkvenih zdanja. U Srbiji, a i u svetu, sagrađeno je više od 150 hramova po njegovim planovima. Između ostalog, bio projektant Sabornog Hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, Sabornog Hrama Svetog Jovana Vladimira i Crkvenog dvora u Baru, kao i Crkve Svetog mučenika Stanka u Ostrogu.
U najlepša zdanja koja je projektovao spadaju Saborni hram Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, crkva u Trebinju po testamentu Jovana Dučića, crkve u Ostrogu, Apatinu, na Ravnoj Gori, u Gackom, Ubu, Birmingenu, Hanoveru, Sidneju…
Na Akademiji SPC za umetnost i konzervaciju bio je profesor od njenog osnivanja. Član Udruženja likovnih umetnika primenjenih umetnosti i dizajnera Srbije i predavač na brojnim akademijama u Evropi.
Nosilac je Ordena Svetoga Save II reda. Dobio je Prvu nagrada princa Čarlsa za projekt crkvenog doma u Birmingemu u Engleskoj, Srebrnu nagradu na međunarodnom filmskom festivalu u zapadnom Berlinu 1974. za naučni film.
Takođe, dobio je prvu nagradu za Jugoslovenski naučni TV film 1970. godine i nagradu za životno delo ULUPUDS-a.
Bio je dugodišnji ili povremeni saradnik-kritičar časopisa Književne novine, Književna reč, Delo, Polja, Galaksija, Čovjek i prostor, Gradac, Pravoslavlje, Svetigora, Sveti knez Lazar, Politika i dr.
Autor i voditelj/učesnik naučnih TV serija „Svet oko nas“, „Izgubljeni Grad“ „Svedoci Otaca“ i drugih brojnih serija i pojedinačnih priloga, intervjua prikaza i kritika počev od 1966. godine.
Jedan je od članova grupe koju danas zovemo Mediala, jedinog srpskog autentičnog pokreta koji je osnovan oko 1950. i traje do danas, a neki od pripadnika su: Leonid Šejka, Vlada Veličković, Ljuba Popović, Dado Đurić, Vukota Vukotić, Olja Ivanjicki….
Osnivač je društva „Ljubitelja Save i Dunava 1961.“ Osnivač društva za Obnovu i oživljavanje Svetih Arhanđela kod Prizrena 1989. Osnivač društva „Nemačko-srpske saradnje“ 1994. Sedam godina bio predsednik društva žrtava komunističkog terora „Sveti Đorđe“. Nije nikada bio član nijedne političke partije a bio je više puta hapšen od 1946. godine iz političkih razloga. Osnivač esnafa „Lazar Hilandarac“ za negovanje crkvenih mobilijara 1999.
