Piše: Miloš Lalatović
Jedan od najinteresantijih i najvećih svetitelja i podvižnika u Pravoslavnoj Crkvi dvadesetoga vijeka svakako je Sveti Jovan Šangajski i Sanfrancinskanski. Ovaj svetitelj se odlikovao neobičnim podvizima i velikom krotošću.
Rođen je u mjestu Adamovski, Rusija 4 Juna 1896. godine. Njegov predak bio je Sveti Jovan Tobolski. Porodica Svetog Jovana Šangajskog je srpskog porijekla, doselili su se u Rusiji tokom otomanske okupacije. Srpski jezik se u porodici nije zapostavljao. Tokom revolucije 1917. godine stao je na stranu belogardejaca u odbrani cara, tom prilikom biva i ranjen. Ubrzo, zbog tih okolnosti on sa porodicom napušta Rusiju i naseljavaju se u Beograd. Zapošljava se kao isporučilac novina“Politika“. Beograđani su zapazili neobičnog nosača novina, koji je hodao bos, ali nijesu znali da je on veoma obrazovan i veliki podvižnik.
Od vremena ponašanja do smrti uzima vrlo težak i rijedak podvig u Crkvi, nespavanja. To je trajalo četrdesetak godina. Za ovaj podvig uzor mu je bio jedan ruski svetitelj, koji se takođe bavio istim podvigom. Podvig se sastojao da se nikad ne leže u krevet da se spava ili odmara, praktično dok ne bi san sam oborio podvižnika, i onda bi ,,ukrali“nekoliko sati odmora. Sveti Jovan Šangajski je bio profesor u bogosloviji u Bitolju, zajedno sa sada Svetim Vladikom Nikolajem Velimirovićem i Svetim Justinom Ćelijskim. Tokom tog perioda interesantna je anegdota da je tokom časova često znao da zaspi, što su đaci koristili i pretvarali u šalu. Ovo je smetalo Svetom Justinu, koji je bio drugačiji tip podvižnika, više sklonog disciplini, tako da je grdio Svetog Jovana Šangajskog. Nasuprot tome, Vladika Nikolaj je govorio, “ako ćete u naše vrijeme da vidite živog svetitelja, otidite do oca Jovana. “
Miloš Lalatović: Neobični ljudi – Milanko
Dio života provodi u Šangaju, Kina, po čemu i dobija nadimak. Poznat je po velikom humanitarnom i misionarskom radu tamo. Osnovao je sirotište, koje je služilo kao spas za mnogu djecu, koje je sakupljao po ulicama Šangaja. Recimo, išao bi uveče ulicama sa bocom votke, i kad bi ugledao dijete sa pijanim beskućnicima, koje bi najverovatnije umrlo, davao bi im votku u zamenu za dijete. Često je posjećivao bolesnike. Posebno mu je teško padala posjeta duševnim bolesnicima, za koje se molio Svetom Naumu Ohridskom, koji je poznat kao isjelitelj duševno obolelih osoba. Jednom prilikom pričešćujući ženu, kòju je ujeo bijesan pas, što je tada bila neizlječiva bolest, žena je ispljunula Sveto Pričešće, nakon čega ga je otac Jovan uzeo i upotrebio, na zaprepašćenje prisutnih. Takođe, kad je nestalo hrane u sirotištu, žena, koja je radila u njemu, žalila se ocu Jovanu, koji je došao uveče iscrpljen, nakon čega se čitavu noć molio sa metanijama. Žena je osjećala krivicu, slušajući ga u susednoj sobi. Ujutro je došao jedan čovjek i ostavio im velike zalihe hrane, što je bilo pravo čudo.
Nakon dolaska komunista na vlast u Kini, odlučio je da preseli sirotište u Americi. Ovo je ostvareno zajedno sa tadašnjim gradonačelnikom San Franciska, koji je bio lični prijatelj Svetog Jovana.
Jedno vrijeme provodi i u Njujorku, gdje bi uveče nakon što bi večerao jedini obrok u toku dana u ponoć, čitavu noć primao posetioce, kojima bi čitao molitvu, savetovao, ispovedao. Koliko se čuda u tim prilikama dešavalo sami Bog zna. O njima svjedoče i rimokatolički i protestantski sveštenici i pastori.
Sveti Jovan Šangajski se odlikovao velikom krotošću i bezgnevljem. Kad bi uveče jeo, djeca u sirotište bi se igrala i skakala oko njega, pri tom on nikad nije povisio ton na njih.
Jedno od njegovih duhovnih čada bio je i Serafim Rouz, koji je prošao trnovit put bogotražiteljstva od protestantizma, dalekoistočnih religija, nihilizma, Ničea, ateizma, Alana Votsa, bitnika, kojima je u to vrijeme bio centar u San Francisku, kao i posle toga i hipika. Serafim Rouz je bio prijatelj sa Džekom Keruakom, i sam je pripadao vrhu bitničke kontrakulture.
Zadnjih godina svog života Sveti Jovan Šangajski bio je oklevetan od strane nekih američkih episkopa za proneveru novca, što se nakon nekog vremena i dokazalo kao laž. Ali je zbog toga pretrpio pravu golgotu. Dio vjerujućeg naroda povjerovavši u ovo, žestoko je vrijeđao i pljuvao Svetog Jovana. On je ovo sve podnosio bez ikakvog gnijeva ili otpora.
Sveti Jovan Šangajski upokojio se 2 Jula 1966. godine. Smatra se izuzetnim podvižnikom, koji je približio pravoslavnu duhovnost Zapadu i ostalim nepravoslavnim delovima svijeta. Napisao je i žitije svetih zapadne Crkve, prije velikog raskola 1054. godine, a koji su uveliko bili zaboravljeni na Istoku. Djeca iz sirotište, koja su sada zašla u duboku starost, sjećaju ga se sa velikom ljubavlju. O tome svjedoči i jedna emisija sa ovih prostora“Duhovnici“ sa novinarom Veljom Pavlovićem, a koja je bila posvećena Svetom Jovanu Šangajskog.
Sveti Jovane Šangajski i Sanfrancinskanski, moli Boga za nas.
