Intervju Vladislava Maslenikova, ruskog ambasadora u Crnoj Gori

GORAN KIKOVIĆ, glavni i odgovori urednik časopisa “Glas Holmije”: Vaša Ekselencijo, Vladislave Maslenikov, hvala Vam u ime redakcije časopisa za književnost, istoriju i kulturu ”Glas Holmije”, koji izlazi na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu u Beranama u Crnoj Gori što ste rado prihvatili da govorite za naš časopis o odnosima Rusije i Crne Gore kroz istorijsko trajanje dvije države i dva naroda ruskog i srpskog. Recite nam prije svega odakle odluka da baš Vi u ovom teškom vremenu diplomatskih odnosa između Rusije i Crne Gore da budete ambasador u Crnoj Gori?

Rusiju i Crnu Goru zaista povezuje dugogodišnja istorija prijateljstva, duboko kulturno i duhovno zajedništvo naših naroda. Nedavno su me pitali da li i dalje smatramo ispravnom važnu pozitivnu ulogu Rusije uoči referenduma o nezavisnosti Crne Gore 2006. godine. Ne vidim razlog da se uloga Rusije ocenjuje nekako drugačije ni 2006., ni 1878. godine na Berlinskom kongresu. Za razliku od zapadnih kolega, mi ne manipulišemo u reviziji istorijskih događaja, ne bavimo se falsifikovanjem istorije. Ali kada neki crnogorski političari kažu: “Malo smo zemlja, zavisimo od partnera”, ja se lično pitam – da li je Crna Gora bila veća u vrijeme Svetog Petra Cetinjskog ili kralja Nikole? A kada se vaši političari prisjete obaveza prema NATO-u i EU, postavlja se drugo pitanje – koliko vašu nezavisnost poštuju vaši partneri u istom NATO-u ili Evropskoj uniji kojoj Podgorica toliko teži. Sa strane stvara se utisak da u NATO-u postoje različiti nivoi obaveza i discipline. Nekim zemljama članstvo u savezu ne smeta da vode brigu o sopstvenim nacionalnim interesima u njihovoj spoljnoj politici. A Crna Gora, Albanija i Severna Makedonija, naprotiv, ne mogu da uzdahnu bez amina iz NATO-a.

Podsjetiću da uoči vašeg referenduma 2006. u Evropskoj uniji, blago rečeno, nisu bili oduševljeni idejom nezavisnosti Crne Gore. Sada Brisel ne samo da je ograničio vaš suverenitet, pooštrivši zahteve za kandidate za pridruženje spoljnopolitičkim odlukama Evropske unije, već se zapravo direktno miješa u unutrašnje poslove sve do formiranja vlade. Da se sjetimo makar izjave gospodina Vladimira Bilčika prije nekoliko mjeseci da u slučaju učešća u vladi snaga bliskih Moskvi, neće biti napretka u evrointegraciji. Šta je to do miješanje u unutrašnje stvari i ucijena? I to sebi dozvoljava, da budemo direktni, političar nije prvog, pa čak ni drugog reda u EU, iako je neko u Podgorici spreman da ga sluša kao Gospoda Boga. A izjave američkih diplomata uopšte mirišu na neokolonijalizam. Da li ikoga iznenađuje da iz Stejt departmenta Podgorici objašnjavaju šta mora da radi za ulazak u EU? Odavno se bavim Evropskom unijom, radio sam u našoj misiji pri EU u Briselu i dobro se sjećam kako na izjavu Džordža Buša mlađeg, da bi Evropska unija trebalo da prihvati neku zemlju, Žak Širak je ljubazno odbrusio tadašnjem predsedniku SAD da to nije njegov posao. Dok današnja EU više nema svoj glas, postala je satelit SAD.

GORAN KIKOVIĆ: Vaša Ekselencijo, Vladislave Maslenikov, Vama je sigurno poznato da se ove godine navršava 312 godina od uspostavljanja diplomatskih odnosa Rusije i Crne Gore? Šta nam možete reći o istoriji tih odnosa?

Što se tiče istorije naših odnosa, teške stranice u njima su bile i ranije. Vaš poznati sunarodnik, vojvoda Gavro Vuković, ministar inostranih poslova Crne Gore 1890-1905. godine, u svojim memoarima je spomenuo tri konflikta Crne Gore sa Rusijom. Bojim se da bi sada bio prilično iznenađen brojem problema u našoj relaciji. Odnosi su bili loši poslednjih nekoliko godina, počev od oko 2014. godine, i to ne zbog naše krivice. Sada su odnosi između naših zemalja faktički zamrznuti na inicijativu Podgorice. Sve što je ostalo od njih jesu dva dokumenta: sporazum o diplomatskim odnosima i naša nota o priznavanju nezavisnosti Crne Gore. Ima li gdje dalje da padamo? Znam da se nekim crnogorskim političarima čini da je upravo to stanje stvari i daje šansu da u nekoj budućnosti počnu “od čistog računa”. Ali Crna Gora je planinska zemlja, dobro znate šta su nanosi i odroni. Ako je put zatrpan, treba ga čistiti. U našim odnosima, umjesto da se ozbiljno pozabavimo čišćenjem nagomilanih slojeva i problema, Podgorica za sada samo izaziva nove “kamenopade”.

Mislim da u Podgorici sada nisu u potpunosti svjesni koliko dugoročna šteta može biti od njihovih destruktivnih koraka. Konkretno, odbijanje crnogorskih vlasti da dozvole prelet aviona Ministra inostranih poslova Sergeja Lavrova u junu 2022. godine, po mom mišljenju, nije manja istorijska greška od nazdravljanja naslednika Crne Gore japanskom admiralu 1905. godine. I da li će ova nova greška biti zaboravljena za sto godina – ko zna. Sumnjam u to.

GORAN KIKOVIĆ: Vaša Ekselencijo, Vladislave Maslenikov, sigurno Vam je poznata činjenica da se ”nije mali broj Crnogoraca školovao u Rusiji. Nije  se mali broj Crnogoraca odselio u Rusiju. U ruskoj vojsci bilo je 30 generala i admirala, doseljenika iz Crne Gore. Neposredno nakon Oktobarske revolucije, veliki broj ruskih emigranata obreo se u ondašnjoj Kraljevini Jugoslaviji. Oko 70 000 ih se iskracalo u Zeleniki, među njima i 70 generala i admirala ruske carske vojske. Mnogi su otišli dalje, širom   Kraljevine, ali dio njih je ostao. Crna Gora je tako dobila ljekare, inžinjere… Mnogima su i kosti pohranjene u zemlji današnje Crne Gore”. Šta Vama ovo sve govori?

Prvo, to govori o gostoprimstvu naroda Crne Gore prema bratskom ruskom narodu. Drugo, mislim da u istoriji naših odnosa još uvek ima mesta za nova otkrića – mislim da istorija ruske imigracije ovdje posle Oktobarske revolucije i građanskog rata nije dovoljno istražena. Čini se da znamo mnogo više o vezama Rusije i Crne Gore u vreme našeg cara Petra Prvog, u narednim vremenima vaših vladika Petra Prvog i Petra Drugog Petrovića Njegoša, istoričari su prilično dobro proučili period odnosa sa ruskim carstvom kneza, pa kralja Nikolaja Petrovića Negoša. Čak i, na primjer, o posebnim odnosima Paštrovića i Vasojevića sa Rusijom znamo mnogo više nego o istoriji ruske imigracije na crnogorskoj obali, prije svega u Herceg Novom. Razlozi za to leže u odsustvu diplomatskih odnosa između SSSR-a i Kraljevine Jugoslavije do 1940. godine, mnogo je izgubljeno u burnim istorijskim događajima Drugog svetskog rata i narednom dugom periodu složenih odnosa između maršala Josipa Broza Tita i sovjetskog rukovodstva. A u tim periodima je nestala starija generacija ruske imigracije. Mislim da nekropola u Savini čuva dosta istorijskih zapleta koji čekaju svoje istraživače.

Siguran sam da u mnogim porodicama još uvijek čuvaju neka sjećanja i porodična predanja od prije 100 godina, iz kojih bi mogao da se rodi roman o ruskim imigrantima nivoa drame “Bijeg” Mihaila Bulgakova. Nadam se da će takva knjiga – ili knjige – ubuduće biti napisana. Inače, u Herceg Novom se sada pojavio divni muzej Mihaila Bulgakova. Uzgred, tamo sam saznao da je general Ulagaj, prototip bulgakovskog generala Čarnote iz istog romana “Bijeg”, proveo svoj život ne u Parizu, već u Crnoj Gori, proizvodio vino ovde i čak osnovao vašu graničnu službu. Iz kasnijeg perioda stekao sam veliki utisak od knjige Miroslava Luketića “Zapisi iz Rusije”, dokumentarne sage jedne crnogorsko-ruske porodice. Mislim da još uvijek ima mnogo neispričanih priča.

GORAN KIKOVIĆ: Vaša Ekselencijo, Vladislave Maslenikov, Vama je sigurno poznato kao karijernom diplomati da ”Rusija jeste obilno pomagala Crnoj Gori punih dvesta godina od 1711. do 1916. I danas, kada je crnogorska privreda uništena, najznačajniji živi novac donose nam Rusi. A Crna Gora je svojevremeno Japanu objavila rat zbog Rusije. U ovo vrijeme Crna Gora je Rusima bila širom otvorila vrata, učinila sebe njihovim drugim domom. A onda – iskušenje! Možda čak veće nego ikada do sada”. Crna Gora uvodi sankcije bratskoj Rusiji, šta mislite o toj odluci Vlade Crne Gore?

Znate, upravo od onih političara koji su stajali iza pridruživanja Crne Gore sankcijama EU protiv Rusije (inače nelegitimnim iz ugla međunarodnog prava), najčešće sam čuo da je u budžetu Ruskog carstva do Oktobarske revolucije postojala posebna stavka izdataka “za Crnu Goru”. Čak bih rekao da su me ovi političari podsjećali na to sa određenom nostalgijom.

Sada je upadljivo da se na nivou vlade nekako stide, čak izbjegavaju da govore o doprinosu Rusije u crnogorsku ekonomiju. Uoči i tokom predizborne kampanje pojavila se čak i tendencija da se govori o ruskim investicijama u nekakvom negativnom svijetlu. Iskreno da kažem, bilo je prilično čudno čuti takve izjave od istih ljudi koji su mi prije dve ili tri godine rekli da nikada neće zaboraviti ekonomski procvat Crne Gore koji su ruski investitori stvorili 2000. godina. Dozvoliću sebi da podsjetim da je upravo sadašnje rukovodstvo Kombinata aluminijuma Podgorica dovelo ovo preduzeće do zaustavljanja proizvodnje, a ne ruski investitor. Podsjetiću da je crnogorska strana svojevremeno molila Rusiju da pomogne sa ulaganjem u ovaj kombinat, i bez ruskih kapitalnih investicija, bojim se, da bi se preduzeće zatvorilo i prije referenduma o nezavisnosti Crne Gore.

Kada sagledamo današnju situaciju sa ruskim investicijama, Rusija 2022. godine zauzima drugo mesto na listi najvećih investitora u crnogorsku ekonomiju – to je 127,2 miliona evra, ili 11% od ukupnog iznosa stranih investicija. Godine 2021. bili smo na prvom mestu od 192 miliona evra, 2022. godine ustupili smo prvo mjesto Srbiji, koja je u vašu ekonomiju uložila 137 miliona evra (o čemu u Podgorici, međutim, takođe oklijevaju da govore). U strukturi ruskih investicija u Crnoj Gori 2022. godine 32% pripada ulaganjima u lokalne kompanije i banke i 48% ide na kupovinu nekretnine. Za poređenje, nekretnina takođe čini 48% turskih, 70% nemačkih i 77,4% američkih investicija u Crnoj Gori. Međutim, SAD su sa svojih 48 miliona evra investicija 2022. godine u vašoj zemlji poslednjih 5 godina uložile 50 miliona evra u borbu protiv “ruskog uticaja” u Crnoj Gori. Siguran sam da ako bi ovaj iznos oni u ravne djelove tokom istih 5 godina ulagali u crnogorsku ekonomiju, tj. dodatnih 10 miliona evra godišnje, to bi vašoj zemlji donijelo mnogo više koristi.

Što se tiče važne stavke prihoda crnogorskog budžeta kao što je turizam, ne mogu da ne primjetim više nego čudne teze u medijima i u vladi, kojima se služe već tri sezone zaredom još od vremena pandemije – kažu da, uprkos odsustvu turista iz Rusije, sezona je uspjela, ruski turisti će se, naravno, jednoga dana vratiti, ali neće imati mnogo značaja za Crnu Goru itd. Izvinite, ali statistika je tvrda stvar, pokazalo se da je 2022. godine broj turista iz Rusije bio 169,7 hiljada ljudi. To je treće mesto po broju turista (8,3% od ukupnog broja), a drugo po broju noćenja (16,4%). Odnosno, u odsustvu direktnog vazdušnog saobraćaja između naših zemalja, Crnu Goru je 2022. godine posjetilo praktično 50% od rekordnog broja ruskih turista u 2019. godini. Siguran sam, da nije Podgorica pristupila sankcijama protiv ruskih avio-kompanija, direktni letovi bi konačno bili obnovljeni, a turista iz Rusije bilo bi znatno više.

Pritom, to sam govorio više puta i ponoviću ponovo, totalno praćenje zapadne antiruske linije ni u kojoj mjeri ne približava Crnu Goru željenom ulasku u Evropsku uniju. Znamo da su oni koji su priključili Crnu Goru ovim sankcijama očekivali da će na taj način dobiti “indulgenciju” za kočenje reformi u oblasti vladavine prava i borbe protiv korupcije. Ništa nije uspjelo. Vladi Zdravka Krivokapića Brisel je rekao da bez potpunog priključenja sankcijama protiv Rusije EU neće dati Podgorici pristup svojim fondovima. Pa šta? Dalje priključenje Crne Gore sankcijama je na snazi, a pristupa tim fondovima i dalje nema. Da, uoči predsedničkih izbora (pa čak i možda sumnjivo blizu njih), Evropska komisija je najavila da će izdvojiti paket energetske podrške za Crnu Goru, pa čak i prebacila prvu tranšu od 27 miliona evra. Ali to nije rezultat solidarizovanja Podgorice sa antiruskim mjerama EU. Iako Brisel pokušava da optuži Rusiju za energetsku krizu u svijetu, međutim, porast volatilnosti energetskih tržišta i naglo povećanje cena ugljovodonika počeli su mnogo prije specijalne vojne operacije Rusije u Ukrajini. To je dovelo do kratkovide makroekonomske i energetske politike zapadnih zemalja, njihove opsesije razvojem obnovljivih izvora energije pod izgovorom “zelene agende”. Nagle fluktuacije potražnje kao rezultat pandemije koronavirusa odigrale su negativnu ulogu. Cijene nafte pale su na istorijski minimum u aprilu 2020. godine, a već do decembra 2021. godine. oni su porasli sa 25 na 78 dolara. SAD po barelu. Cijene gasa su takođe naglo porasle tokom 2021. godine sa 200 na 1950 dolara za hiljadu kubnih metara. Nakon početka specijalne vojne operacije u februaru 2022. godine Zapad je pošao putem mjera koje su na neki način povećale volatilnost na energetskim tržištima: povećao se sankcioni pritisak na ruski energetski sektor, uveo “prag cijena” za sirovu naftu i naftne proizvode iz Rusije (uzvratna mjera Rusije bila je zabrana prodaje nafte i naftnih proizvoda po ugovorima koji direktno ili indirektno koriste ovaj “prag”). Pritom je očigledno da SAD žele da preraspodijele energetska tržišta, posebno u Evropi, u svoju korist. Ishitreni koraci EU ka energetskoj nezavisnosti od Rusije pretvorili su se u zavisnost od skupog američkog tečnog gasa. Ostaje otvoreno pitanje – ko je raznio gasovod “Severni tok”? Poznati američki istraživački novinar Sejmur Herš za to direktno optužuje američku administraciju. Evropska unija ponizno ćuti. U tom kontekstu, ako želite, postoji element “poetske pravde” u tome što Evropska komisija plaća crnogorskim penzionerima i najugroženijim porodicama za posljedice energetske krize koju je sama EU izazvala.

Očigledno je da u skoriji ulazak vaše zemlje u EU ne veruju ni oni koji vam to obećavaju. Ne tako davno iz Brisela su se čuli nagoveštaji o punopravnom članstvu Crne Gore skoro pa do kraja 2024.godine, ali Evropski parlament u svojoj najnovijoj rezoluciji o metodici proširenja samo daje preporuku institucijama EU da pregovori sa svim kandidatima aktuelnog talasa budu završeni do kraja decenije, tj. do 2030. godine. A razlog ovdje nije toliko u tome što je Podgorica usporila proces evropskih reformi, već u tome što, prvo, zemlje članice Evropske unije su umorne od prethodnih talasa proširenja, drugo, kod Brisela su nastale drugačije političke prioritete. Očigledno je da Brisel je očekivao od Podgorice oduševljenu reakciju zbog dodijele kandidatskog statusa Ukrajini i Moldaviji, to je dio današnjih pravila igre za zemlje kandidate. Ali da li će crnogorske vlasti biti jednako oduševljene ako Ukrajina iznenada iz političkih razloga bude primljena u Evropsku uniju prije nego zemlje Zapadnog Balkana? Pogledajte Bugarsku i Rumuniju, kojima je pristupanje Šengenu još jednom blokirano krajem 2022. godine, dok je u ovaj prostor ušla Hrvatska, koja je postala članica EU mnogo kasnije od Bugarske i Rumunije. Vam se u međuvremenu predlaže da se zapravo zadovoljite nekom zamjenom punopravnog članstva u Evropskoj uniji, naprimjer, “evropskom političkom zajednicom”, koja ima izražen ideologizovani i konfrontacioni karakter koji zahtijeva od učesnika pridruživanje antiruskim institucijama EU, i to bez obećavanja ekonomskih dividendi.

Dok traje cijela ova epika sa vašom evrointegracijom, već skoro 10 godina ekonomski gubite zbog pridruživanja antiruskim sankcijama EU, to otvoreno priznaju i crnogorski ekonomski analitičari. Samo turistički sektor Crne Gore izgubio je 2022. godine zbog antiruskih sankcija 46 miliona evra.

GORAN KIKOVIĆ: Vaša Ekselencijo, Vladislave Maslenikov, naš časopis za književnost, istoriju i kulturu ”Glas Holmije”, koji izlazi na srpskom jeziku i ćiriličnom pismu u Beranama u Crnoj Gori je medij koji se bori za istorijsku istinu i zato nam je mnogo bitno za naše čitaoce da saopštite nešto više o istoriji rusko-ukrajinskih odnosa i da li se Rusija u Ukrajinu vraća na svoje istorijske teritorije ili je agresor kako to tvrde zapadni NATO mediji?

SAD i zemlje NATO-a već dugo smatraju Ukrajinu jednim od alata za suzdržavanje Rusije, već godinama podgrijevajući antiruska osećanja, zatvarajući oči na nacifikaciju Ukrajine, rat Kijeva protiv svojih građana u Donbasu, javno odbijanje Kijeva da sprovede rezoluciju Saveta bezbjednosti UN-a koja je odobrila Minske sporazume. Lavrov je više puta primetio da su Vašington i njegovi saveznici, uvlačeći Ukrajinu u NATO, stvarali direktnu pretnju direktno na granici Rusije. Ministarstvo inostranih poslova i Ministarstvo odbrane Rusije ranije su saopštavale da ruska strana raspolaže planovima Kijeva za napad na Donbas i dio teritorije Ruske Federacije. Očigledno je da je posle osam godina građanskog rata u Ukrajini za stanovnike Donecke i Luganske narodne republike povratak u sastav Ukrajine bio nemoguć. Predsjednik Rusije Vladimir Putin je odluku o početku specijalne vojne operacije u Ukrajini donio u cilju primjene sporazuma o prijateljstvu, saradnji i uzajamnoj pomoći između Rusije i Donjecke i Luganske narodne republike na osnovu člana 51 Povelje UN-a radi zaštite stanovništva Donbasa, ljudi koji su do tada 8 godina bili maltretirani i izloženi genocidu od strane režima u Kijevu. Potezi Rusije su povezani i sa samoodbranom od prijetnji po našu zemlju. Iz onoga što je postalo poznato tokom specijalne operacije, očigledna je vojna usmjerenost biološkog programa u 30 laboratorija u Ukrajini koji su sprovodili Amerikanci. Bilo je nemoguće ignorisati i neskrivene namere Kijeva da steknu vojni nuklearni potencijal, što bi takođe predstavljalo prijetnju po nacionalnu bezbjednost Rusije.

U decembru 2021. godine SAD i NATO imali su realnu priliku da se dogovore sa Rusijom o bezbjednosnim garancijama Ukrajini, Rusiji i svim evropskim zemljama. Rusija je to predlagala. Nakon početka specijalne vojne operacije, Kijev je zatražio pregovore, Rusija je pristala. Tri ture su održane u Belorusiji, zatim je 25. marta 2022. godine na pregovorima u Istanbulu ukrajinska strana predložila dokument koji je sadržao principe riješavanja sukoba. Ruska strana je tada bila spremna da potpiše ugovor na osnovu tih principa. Međutim, američki “partneri” su ućutkali Kijev, praktično zabranivši da se dogovore sa Moskvom.

Vašington bi načelno u svakom trenutku mogao da zaustavi vojna dejstva i da naredi Kijevu da počne pregovore. Amerikanci to ne žele, smatraju da je Ukrajina još malo iscrpila Rusiju. A SAD još uvijek, izgleda, nisu dovoljno iscrpile Evropsku uniju, iako već stoje na ivici ekonomskog rata jedni s drugima. Ipak, Zapad i dalje neguje nadu u pobedu Ukrajine na bojnom polju. Pritom, iz priznavanja Angele Merkel listu “Cajt” slijedi da „Minske sporazume iz 2015. godine zapadni učesnici „Minskog formata“ su zaključili da bi kupili vrijeme i napumpali Ukrajinu oružjem za vojni konflikt sa Rusijom“. To je kasnije potvrdio i bivši francuski predsjednik Fransua Oland. Odnosno, Zapad je taj sukob želio još 2015. godine.

Rusija, međutim, svih tih godina nije imala nedostatak dobre volje, uključujući i decembar 2021. i mart 2022. godine. Kao što je rekao ministar inostranih poslova Sergej Lavrov, SAD su dugo namjeravale da pripreme Ukrajinu, da “uzgoje” ukrajinski režim kako bi on po “licenci” Zapada započeo rat protiv Ruske Federacije. Za ovaj rat Amerikanci sada mobilišu prije svega EU, gurajući je da odmah predaju sve oružje Ukrajini. U međuvremenu, povećavaju proizvodnju oružja u SAD i primoravaju Evropu da ga kupi, koristeći obaveze u okviru NATO-a da potroši 2% BDP-a na naoružanje. Nema sumnje, ponovo citiram Sergeja Lavrova, da je paralelno ekonomsko suzbijanje Evrope bilo u planovima onih koji žive sviješću o izuzetnosti svoje zemlje i potrebi da se od nje pravi suveren širom sveta.

Jasno je da napumpavanje oružjem Kijeva od strane Zapada ne približava kraj konflikta, već produžava agoniju kijevskog režima, bez obzira na to što vam generalni sekretar NATO-a kaže i pišu zapadni i neki crnogorski mediji. Koji, prateći svoje zapadne kolege, ne primjećuju svakodnevna brutalna granatiranja Donecka od strane ukrajinske vojske, kao i prethodnih 8 godina nisu primjećivali patnje stanovništva Donbasa i rat Kijeva protiv tada još svojih građana. Sada su se tome dodala granatiranja graničnih područja Rusije, stradaju stanovnici Donbasa, Hersonske, Zaporožske, Belgorodske, Brjanske i Kurske oblasti. Znam to iz prve ruke – jedan od ukrajinskih udara na Belgorod još u julu 2022.godine uništio je kuću moga brata, to je tiho područje grada, između dvije bolnice, Centralnog parka i biblioteka – vojne infrastrukture uopšte nema.

Posebno je očigledno da je evroatlantska perspektiva Kijeva, koju je u decembru 2022. godine zajedno sa Vladimirom Zelenskim deklarisao crnogorski premijer Dritan Abazović nenaučna fantastika. Podgorica je očigledno promašila, nije uspjela da shvati trend većine svojih “partnera”. Crna Gora je treća zemlja koja je potpisala ovakav papir, ali ne zato što je toliko brza, već zato što većina NATO zemalja sada izbegava da pominje mitske perspektive Kijeva. Jasno je da je vojna pomoć Podgorice Kijevu za više od 10 miliona evra – to je ono što se zove „bacanje novca u vodu“. U ukrajinskoj crnoj rupi su nestale ne samo nebrojeni iznosi novca Zapada, već i isporučeno oružje.

Još u junu 2022. godine je generalni sekretar Interpola Jirgen Štok upozorio na visoku verovatnoću aktiviranja nelegalne trgovine oružjem, prvobitno namijenjenim Kijevu nakon završetka sukoba u Ukrajini. U sivom segmentu interneta “Darknet” već nude protivoklopne rakete “Džavelin” za 30 hiljada dolara (američkim poreskim obveznicima to košta 178 hiljada dolara), rakete za NLAW za 15 hiljada dolara, kamikaze dronovi Switchblade 600, puške, granate, prsluci itd. “Zastrašujuće visok je rizik” da će oružje isporučeno Ukrajini na kraju biti u rukama organizovanih kriminalnih grupa i terorista, izjavio je portparol Europola Jan Op Gen Ort u intervjuu njemačkoj novinskoj agenciji DPA. Kriminalne mreže u regionu planiraju da obezbijede krijumčarenje velikog broja oružja i municije, uključujući teško naoružanje, koristeći postojeće rute snabdijevanja i onlajn-platforme, navodi Europol. Uzgred, već je postalo jasno da Vašington daje Kijevu samo 20% finansijske pomoći koju SAD dodijeljuju Ukrajini. Oko 60% tih sredstava dobija sama američka strana. Gdje ide još 20% otvoreno je pitanje. Toliko o “aritmetici rata”.

U dokumentarnom filmu američke televizijske kompanije CBS „Naoružavajući Ukrajinu“, objavljenom u avgustu 2022. godine (sada uklonjen sa sajta televizijske kompanije), tvrdi se da od 60 do 70% zapadne pomoći uopšte ne stiže do VSU. Prema podacima centralne kriminalne policije Finske, oružje koje prvobitno ide u Ukrajinu, uključujući jurišne puške, pištolje, granate i borbene bespilotne letelice, već je pronađeno u Nizozemskoj, Danskoj i Švedskoj. Zapadno oružje se pojavilo i na Zapadnom Balkanu. Nigerijske vlasti pronašle su naoružanje namijenjeno ukrajinskoj vojsci u rukama ekstremista. Nije ni čudo što i američki Kongres, i britanski premijer Riši Sunak žele da izvrše reviziju svih isporuka i finansijskih tranša njihovih zemalja u Ukrajinu. Kao što je objasnila predstavnik Republikanaca u američkog Kongresu i jedna od autora inicijative Mardžori Tejlor Grin, “američki narod zaslužuje da zna gdje idu njegovi teško zarađeni poreski dolari za stranu državu koja nije članica NATO-a”.

Što se tiče izjava sadašnjih crnogorskih vlasti da ne priznaju rezultate referenduma u DNR i LNR, Zaporožskoj i Hersonskoj oblasti, to neće imati nikakav uticaj na istorijsku činjenicu njihovog pristupanja Rusiji. Ne želim nikoga da uvrijedim, ali na teritorijama novih subjekata Ruske Federacije živi broj ljudi koji je višestruko veći nego u Crnoj Gori. Podsjetiću da je na referendumu o nezavisnosti Crne Gore 2006. godine “za” glasalo 55,5% birača. A na održanim referendumima za ulazak u sostav Ruske Federacije glasali su u DNR 99,2%, u LNR 98,4%, Zaporožskoj oblasti 93,1%, Hersonskoj oblasti 87%. Zelenski je javno u avgustu 2021. godine preporučio svima koji se osjećaju kao Rusi da odu iz Ukrajine u Rusiju radi dobra svoje djece i unučadi. Ovi ljudi su otišli, ali zajedno sa svojom zemljom, zemljom svojih predaka, koju su njihovi dedovi i pradede odbranili prije 80 godina u borbi protiv nacizma. Oni su otišli u Rusiju, koristeći svoje neotuđivo pravo, utvrđeno u prvom članu Ustava UN, gde se direktno govori o principu ravnopravnosti i samoopredeljenja naroda. Sveukupno je na referendumima učestvovalo više od 5 miliona ljudi. Još jednom – ne želim nikoga da uvrijedim, ali recimo direktno – Rusija je spasla skoro deset Crnih Gora od nacističkog kijevskog režima.

Pošto govorimo o Ukrajini, ne mogu a da ne obratim pažnju na dramu koja se odvija oko Kijevsko-pečerske lavre, gde se monasi i vjernici tvrdo suprotstavljaju nasilju i pritiscima režima Vladimira Zelenskog i raskolnika. Zelenski je duboko uvrijedio poglavara i članove Sinoda kanonske Ukrajinske pravoslavne crkve (UPC), arogantno je odbio da se sastane sa njima i sasluša njihove argumente. U Kijevu ne žele da čuju mišljenje miliona vjernika, jeraraha niza sestrinskih pravoslavnih crkava. Očigledno je da kijevski režim nastoji da nanese odlučujući poraz pravoslavnoj vjeri u Ukrajini. Ogorčava cinizam savetnika Vladimira Zelenskog Mihaila Podoljaka, koji izjavljuje da je trebalo “očistiti” UPC odmah nakon početka specijalne vojne operacije. Izgleda da nakon čistki obrazovanja, kulture i medija režim Vladimira Zelenskog očekivao je da isto lako uspije sa duhovnom sferom. Međutim, Kijev je ovdje loše izračunao. Snaga duha i tvrdoća vjere pokazali su se jačim od straha od represija. Hrabrost i upornost pristalica istinske pravoslavne vjere u Ukrajini na čelu sa mitropolitom Pavlom, izaziva oduševljenje. Vladika Pavle u očima ljudi dobre volje stiče sliku mučenika za pravoslavnu vjeru. U ovom svijetlu izjava Vladimira Zelenskog da je Ukrajina teritorija najveće vjerske slobode izgleda kao vrh cinizma.

GORAN KIKOVIĆ: Vaša Ekselencijo, Vladislave Maslenikov, Vama je poznato da je u Beranama podignut spomenik četvorostrukom heroju SSSR a maršalu Georgiju Konstantinoviču Žukovu i junaku iz Vasojevića Aleksandru Leksu Saičiću iz rusko-japanskog rata? Šta za odnose ruskog i srpskog naroda znače ovi spomenici iz dva različita rata za slobodu? Odakle danas priča u Evropi o fašizmu u Rusiji kada je svima poznato da fašista nije bilu u ruskom narodu. Možete nam za naš časopis objasniti ovu očiglednu propagandu NATO medija?

Ne samo znam za ove spomenike u Beranama, Ambasada Rusije u Crnoj Gori uložila je ozbiljne napore da se spomenik Georgija Žukova dovede u Crnu Goru u uskom “prozoru” između dva talasa COVID-19. I zahvalni smo rukovodstvu opštine Berane, svim berancima na inicijativi postavljanja ovog spomenika i za napore koje su uložili zajedno sa nama u realizaciju ovog projekta. Takođe zahvalni smo kolegama iz Ministarstva vanjskih poslova Crne Gore i Uprave prihoda i carina Crne Gore za tada pruženu pomoć. Diplomate naše Ambasade i ja smo sa zadovoljstvom i zahvalnošću učestvovali i u otvaranju spomenika Aleksandru Leksu Saičiću, heroju rusko-japanskog rata, istaknutoj ličnosti koja je ostavila svoj trag u istoriji naše dve zemlje. Ovi spomenici, koji stoje jedan nasuprot drugom u centru Berana, zaista su postali simbol naših istorijskih veza, naše zajedničke borbe u dva rata.

Što se tiče drugog dijela vašeg pitanja, dobro razumijemo da je protiv Rusije pokrenut totalni hibridni rat. Kao što je istakao Sergej Lavrov, „kolektivni Zapad“ se okupio u novi krstaški pohod na istok. Ovog puta se kao napredni odred koriste ukrajinski neonacisti, sljedbenici Stepana Bandere i Romana Šuheviča. Amerikanci, EU i NATO (koje su SAD potlačile u cijelosti) više ne kriju svoje istinske ciljeve – ne samo da nam zadaju strateški poraz “na bojnom polju”, da nas pretvore u međunarodnog otpadnika, već i da unište rusku ekonomiju, oslabe ili čak unište vjekovnu rusku državnost. Upravo takve zadatke postavljaju zapadni “stratezi”, oni o tome govore javno.

Sastavni dio zapadnog poduhvata je i informacioni rat, pri čemu laž i lažne vijesti u zapadnim medijima koriste, pravo rečeno, u industrijskom zamahu. Vidite i sami šta se dešava u crnogorskim medijima, koji svakodnevno i masovno prihvataju sve negativne stvari koje se štampaju na Zapadu protiv Rusije. Ovakva složnost informacionih napada i širenja sadržaja ukazuje na to da je ovaj informacioni rat unaprijed pripremljen. Prema istraživanju časopisa “Nova srpska politička misao” (NSPM), 35% anketiranih Crnogoraca smatra da mediji u vašoj zemlji “navijaju” za ukrajinsku stranu, samo 23% vjeruje u objektivnost crnogorskih medija.

Šta sve smo čuli tokom proteklih mjeseci. Šef evropske diplomatije Žozep Borelj je u vašim novinama govorio o “ničim izazvanoj invaziji na Ukrajinu”, ne uzimajući u obzir već spomenutu ispovijest Angele Merkel i Fransua Olanda. Američka ambasadorka je to takođe u početku govorila, sada je utihnula. Francuski ambasador je pisao o “poništenom mitu” o nepobjedivosti ruske vojske, ma izvolite, Rusija nije stvorila nikakve mitove, reformisala je svoje oružane snage. I da kažemo jasno – ne samo ukrajinska vojska se bori protive ruske, nego je cijeli NATO iza ukrajinske vojske, napumpava je oružjem, snabdijeva obaveštajnim podacima, ukrajinsku vojsku obučavaju NATO instruktori i savetnici, plaćenici iz zemalja alijanse ratuju u neonacističkim bataljonima. U stvari, NATO je strana u sukobu.

Dalje, češki ambasador i neko od crnogorskih političara optužuju nas za imperijalne, pa čak i kolonijalne ambicije. Izvinite, da li smo mi uništili civilizacije Acteka i Inka, utjerali severnoameričke Indijance u rezervate te njih uništavali? Da li smo se i mi bavili trgovinom robljem na globalnom nivou? Ili ipak to su evropske kolonijalne sile?

Vraćajući se na crnogorske medije, šta sve su nam pripisivani planovi za udare, u Bugarskoj, pa u Moldaviji, samo da se još jednom održi na površini toneću priču o “pokušaju državnog udara” u Crnoj Gori 2016. godine. To čine ne samo neki crnogorski političari i mediji, već i diplomate SAD i Velike Britanije – osnov je za sumnju da o toj priči znaju više nego crnogorsko pravosuđe. Da podsjetimo da je Apelacioni sud Crne Gore 5. februara 2022. godine “poništio prvostepenu odluku, jer su u procesu njenog donošenja, kao i u samoj sudskoj odluci, ozbiljno prekršene odredbe krivičnog zakona, zbog čega se ni činjenični ni pravni zaključci nisu mogli uzeti u obzir u prvostepenoj presudi, kako u vezi sa postojanjem krivičnog djela po kojem su optuženi proglašeni krivim, tako u vezi sa postojanjem njihove krivice za ove radnje”. U stvari, bilo kakve spekulacije o ovoj temi, ko god to radi, teško je shvatiti drugačije do kao nepoštovanje crnogorskog suda.

Pitam se da li crnogorski političari koji tvrde da Ukrajina štiti slobodu i demokratiju, šta se desilo sa demokratijom, ako se za njene heroje proglašavaju nacistički kolaboracionisti Bandera i Šuhevič? Nadam se da Crnogorci, sa svojim dubokim tradicijama antifašizma, u svojoj usmjerenosti ka EU neće početi da prepisuju istoriju, ruše spomenike i pravdaju kolaboracioniste, kao što se to dešava u brojnim “mladim” zemljama članicama EU uz potpuno zanemarivanje “staroevropljana” i institucija Evropske unije. Iako već postoje alarmni signali – godine 2022. Podgorica je glasala u UN-u protiv rezolucije koja osuđuje nacizam, a koju je glasalo 120 zemalja.

Jasno je da će se ovaj informacioni rat nastaviti. Ohrabruje, međutim, to da 52% Crnogoraca, prema navedenom istraživanju NSPM, smatraju SAD i NATO krivim za sukob u Ukrajini, nego i podrška NATO-u u vašoj zemlji pala je na 48% – to su već podaci iz godišnjeg izveštaja same alijanse.

Što se tiče Rusije, nove geopolitičke prilike su odražene u novoj Koncepciji spoljne politike naše zemlje objavljenoj 31. marta. Rusija se samoopredelila kao samobitna zemlja-civilizacija, široka evroazijska i evro-pacifička sila, uporište Ruskog svijeta, jedan od suverenih centara svijetskog razvoja, koji igra jedinstvenu ulogu u održavanju globalne ravnoteže snaga i obezbjeđenju mirnog, naprednog razvoja čovečanstva. Odnos Rusije prema drugim državama i međudržavnim udruženjima određuje se shodno konstruktivnom, neutralnom ili neprijateljskom karakteru njihove politike prema Ruskoj Federaciji. Rusija ne smatra sebe neprijateljem Zapada, ne izoluje se od njega, nema neprijateljske namere prema njemu, računa da on shvati uzaludnost konfrontacije sa Rusijom, prihvati multipolarne prilike i s vremenom se vrati na saradnju zasnovanu na principima suverene jednakosti i poštovanja interesa. Naša zemlja teži formiranju sistema međunarodnih odnosa koji bi obezbjedio pouzdanu sigurnost, očuvanje kulturnog i civilizacijskog identiteta, jednake mogućnosti za razvoj svih država. Kako bi se olakšalo prilagođavanje svjetskog poretka realnosti multipolarnog svijeta, Rusija namjerava posvetiti prioritetnu pažnju eliminisanju rudimenata dominacije u svjetskim poslovima Sjedinjenih Američkih Država i drugih neprijateljskih država, stvaranju uslova za bilo koju državu da napusti neokolonijalne i hegemonističke ambicije. Rusija namjerava aktivno razvijati saradnju u svim sferama sa saveznicima i partnerima, kako bi zaustavili pokušaje neprijateljskih zemalja u onemogućavanju dotične saradnje. Rusija se zalaže za konsolidaciju međunarodnih napora usmjerenih na osiguravanje poštovanja i zaštite univerzalnih i tradicionalnih duhovnih i moralnih vrijednosti.

GORAN KIKOVIĆ: Vaša Ekselencijo, Vladislave Maslenikov, šta možete na kraju našeg razgovora za časopis za književnost, istoriju i kulturu ”Glas Holmije”, da poručite našim čitaocima,kakva je budućnost rusko-crnogorskih odnosa ?

Ponavljam, u rusko-crnogorskim odnosima sada je teška situacija. Međutim, kako kažu, najmračniji sat je pred zoru. Mi dobro razumijemo da nikakvi veštački nanosi na putu rusko-crnogorske saradnje, koje je izazvala sama Podgorica ili po naredbi zapadnih partnera, ne plaši ni crnogorski, ni ruski narod. U društvu obje zemlje je veoma visok zahtjev za normalizacijom naših odnosa i njihovo vraćanje na nivo tradicionalno prijateljskih i bliskih. Pokušaje nekih crnogorskih političara i medija, kao i dijela stranih diplomata da nameću rusofobiju, crnogorsko društvo odbija. 76% Crnogoraca ne podržavaju praksu zabrane ruskih medija, više od 66% ne podržavaju antiruske sankcije. Znamo da je snažni nivo podrške Rusiji u crnogorskom narodu, posebno u aktuelnim uslovima krize u Ukrajini, veoma “neugodna” tema za zvaničnu Podgoricu. Međutim, upravo prijateljski, dobri odnosi između naroda dvije zemlje, koji cijene vjekovnu istorijsku, kulturnu i duhovnu bliskost, pružaju nadu i šansu za poboljšanje bilateralnih odnosa u budućnosti. Ambasada Rusije u Crnoj Gori je svakako zahvalna na podršci običnih Crnogoraca, koju svakodnevno osjećamo.

GORAN KIKOVIĆ: Vaša Ekselencijo, Vladislave Maslenikov, hvala Vam na razgovoru za naš časopis za književnost, istoriju i kulturu ”Glas Holmije”, bila nam je čast što ste govorili i objasnili našim čitaocima ono što mnogi nijesu znali. Još jednom hvala i dobrodošli u slobodarsko i antifašističko Berane, gdje je 21.jula 1941.godine formiran prvi Narodni odbor u tada okupiranoj Evropi. Smrt fašizmu – sloboda narodu!

VLADISLAV MASLENIKOV: Hvala puno. Nadam se da ćemo se videti 9. maja kod spomenika maršala Georgija Žukova u Beranama.